Οι συχνές αυστηρές δίαιτες αυξάνουν το σωματικό βάρος

Οι άνθρωποι που κάνουν συχνά αυστηρές δίαιτες και ξαναπαίρνουν τα χαμένα κιλά, δηλαδή βρίσκονται διαρκώς σε μια κατάσταση βάρους «yo –yo»  έχουν την τάση να παχαίνουν πολύ πιο γρήγορα και να αυξάνουν σημαντικά το βάρος τους μετά τη δίαιτα σε σχέση με τους ανθρώπους που διατηρούν σταθερό βάρος.

Η αύξηση του βάρους μετά από μια αυστηρή δίαιτα οφείλεται κυρίως στην ενεργοποίηση ενός πρωτόγονου μηχανισμού “διαφύλαξης” των θερμίδων, σύμφωνα με μία νέα μελέτη.

Μια αυστηρή δίαιτα συνήθως αποκλείει ολόκληρες ομάδες τροφίμων και το θερμιδικό της περιεχόμενο είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό που έχει πραγματικά ανάγκη το σώμα για να διατηρήσει όλες τις φυσιολογικές του λειτουργίες.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο εγκέφαλος να «μπερδεύεται» καθώς δεν γνωρίζει το ποσό των θερμίδων που θα του προσφέρουμε στο μέλλον. Κατά την περίοδο αυτή όπου ο οργανισμός λαμβάνει λίγες θερμίδες για το διάστημα της δίαιτας, ακόμα περισσότερες κατά την περίοδο διακοπής της δίαιτας και αργότερα με την έναρξη μιας νέας αυστηρής δίαιτας βιώνει έναν ακόμα «λιμό» τον οποίο δεν μπορεί να προσδιορίσει χρονικά, ενεργοποιεί ένα μηχανισμό επιβίωσης στην «πείνα».

Ο μηχανισμός «αντίστασης στο λιμό» προετοιμάζει το σώμα για έναν δυνητικά επερχόμενο λιμό δίνοντας του σήμα αποθήκευσης του λίπους.

Πως επιτυγχάνεται αυτή η αποθήκευση:

Το σώμα μη γνωρίζοντας πότε θα λάβει το ποσό των θερμίδων που χρειάζεται για να καλύψει τις ανάγκες του, κατεβάζει το βασικό μεταβολικό ρυθμό και καίει πλέον λιγότερες θερμίδες από αυτές που θα έκαιγε κάτω από φυσιολογικές συνθήκες έτσι ώστε να έχει απόθεμα ενέργειας σε περίπτωση που βρεθεί σε ασιτία. Το λίπος λειτουργεί σαν μονωτικό υλικό σε ακραίες θερμοκρασίες. Είναι, το καύσιμο που χρησιμοποιείται από το σώμα αμέσως μετά τους υδατάνθρακες και όταν εξαντληθε,ί το σώμα αρχίζει να χρησιμοποιεί τις αποθηκεμένες πρωτεΐνες των μυών. Για να προστατευθούν οι μύες, σε περιπτώσεις «έκτακτης ανάγκης», όπως αυτή της ακραίας δίαιτας, ο σώμα αποθηκεύει πιο εύκολα λίπος (από όποια τροφή και αν προέρχεται) για να προστατευθεί.

Ο κοκκινολαίμης είναι ένα πουλί που ενέπνευσε τους ερευνητές καθώς ενεργοποιεί ακριβώς τον ίδιο μηχανισμό, και παχαίνει πριν μπει ο χειμώνας ώστε να έχει απόθεμα λίπους για να συντηρείται όταν δεν θα βρίσκει τροφή.

Τα νέα ευρήματα, που θα δημοσιευθούν στην επιθεώρηση «Evolution, Medicine and Public Health», βασίζονται σε παρατηρήσεις ζώων στη φύση, τις οποίες πραγματοποίησαν επιστήμονες από τα πανεπιστήμια του Μπρίστολ και του Έξετερ.

Με βάση τις παρατηρήσεις τους, οι επιστήμονες δημιούργησαν το μαθηματικό μοντέλο ενός ζώου που ξέρει πότε υπάρχει αφθονία και πότε περιορισμός του φαγητού, αλλά ποτέ δεν ξέρει πότε θα αλλάξουν τα πράγματα, επομένως πρέπει να μάθει να προσαρμόζεται στις συνθήκες.

Το μοντέλο έδειξε πως όταν η τροφή περιορίζεται συχνά (όπως συμβαίνει με τις αλλεπάλληλες δίαιτες), το ιδανικό ζώο (δηλαδή αυτό που θα έχει τις περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης) είναι αυτό που αυξάνει το σωματικό βάρος του ανάμεσα σε δύο περιόδους πείνας (όταν το φαγητό είναι άφθονο).

«Το εκπληκτικό είναι ότι το μοντέλο μας προέβλεψε πως αυτό το ζώο θα παχύνει περισσότερο απ’ όσο ένα άλλο το οποίο είχε πάντα μία σταθερή πρόσληψη τροφής, ακόμα κι αν αυτή ήταν αυξημένη», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Άντριου Χίγκινσον, λέκτορας Ψυχολογίας στο Έξετερ.

«Το εύρημα αυτό είναι ό,τι ακριβώς βλέπουμε σε όσους κάνουν συχνά αυστηρή δίαιτα αλλά για λίγο, οπότε ξαναπαχαίνουν. Και υποδηλώνει πως όταν ξέρει ο οργανισμός ότι η παροχή φαγητού είναι αξιόπιστη, δεν υπάρχει ανάγκη να αποθηκεύει λίπος για προληπτικούς λόγους».

Οι άνθρωποι αναπτύχθηκαν σε ένα σκληρό περιβάλλον, όπου άλλοτε η παροχή τροφής ήταν άφθονη και άλλοτε λιγοστή, και έτσι ανέπτυξαν τον μηχανισμό της προληπτικής αποθήκευσης σωματικού λίπους για να έχουν πλεονέκτημα επιβίωσης.

Ωστόσο, στον σύγχρονο κόσμο πολλοί άνθρωποι ενεργοποιούν μόνοι τους τον φαύλο κύκλο της υπερκατανάλωσης φαγητού και της στέρησης, με συνέπεια να αποδιοργανώνουν τον οργανισμό τους.

«Η λύση είναι να προσπαθεί να αδυνατίσει κανείς σιγά-σιγά αλλά σταθερά», επισήμανε ο δρ Χίγκινσον. «Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι οι αυστηρές δίαιτες είναι καταστροφικές για το σωματικό βάρος και ότι προτιμότερο είναι να προσπαθεί κανείς να περιορίσει σιγά-σιγά το φαγητό του ώστε να χάσει βάρος σε βάθος χρόνου».