Μήπως το “μέλλον” της ψυχιατρικής βρίσκεται στο έντερό σου; Αν η όρεξή σου επηρεάζεται άμεσα από τη διάθεσή σου…

Σύνδεση εγκεφάλου-εντέρου και ψυχικής υγείας! Πως το έντερό σου επηρεάζει τη διάθεσή σου;

Τα τελευταία χρόνια, αρκετές μελέτες γίνονται γύρω από τη σχέση της υγείας του πεπτικού συστήματος και της ψυχικής υγείας του ανθρώπου. Σίγουρα πολλοί άνθρωποι βιώνουν έντονα μια στρεσογόνα κατάσταση σε βαθμό που να επηρεάζεται αισθητά η όρεξη και η διάθεσή τους για το φαγητό, να νιώθουν έντονο το αίσθημα της πείνας και το αντίθετο.

Αρκετά συχνά οι διακυμάνσεις της όρεξης συνοδεύονται από πεπτικές διαταραχές (έντονους πόνους στο στομάχι, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, εμετό) ανάλογα με την ψυχοσωματική κατάσταση του ατόμου.

Αν η ψυχολογική μας κατάσταση μπορεί να επηρεάσει την όρεξη μας ή να δημιουργήσει όλα αυτά τα προβλήματα, τότε γιατί να μην ισχύει και το αντίθετο;

Γιατί δηλαδή η πεπτική μας κατάσταση να μην μπορεί να επηρεάσει στον ίδιο βαθμό την διάθεση μας; Γιατί τα «σήματα» μεταξύ εγκεφάλου και εντέρου να μην στέλνονται προς την αντίθετη κατεύθυνση;

Η επιστήμη λέει ότι ο άνθρωπος δεν έχει έναν μόνο «εγκέφαλο», αλλά δυο: ο ένας βρίσκεται στο κεφάλι μας και ο δεύτερος στο πεπτικό μας σύστημα. Και οι 2 εγκέφαλοι ξεκινούν να διαμορφώνονται από τη στιγμή που γονιμοποιείται το ωάριο. Και οι δυο «εγκέφαλοι» αναπτύσσονται από το ίδιο είδος ιστού όπου ένα τμήμα του εξελίσσεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος) και το άλλο στο εντερικό νευρικό σύστημα (πεπτικό).

Σκεφτείτε μια νοητή γραμμή, ας την ονομάσουμε πνευμονογαστρικό νεύρο, το οποίο ουσιαστικά είναι ένα νεύρο (το μεγαλύτερο σε μήκος από όλα τα κρανιακά νεύρα) που συνδέει αυτά τα δύο είδη του νευρικού συστήματος.Λόγω αυτής της σύνδεσης μεταξύ των 2 εγκεφάλων οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ένα υγιές πεπτικό σύστημα βοηθά ταυτόχρονα στη διατήρηση της καλής ψυχικής και συναισθηματικής κατάστασης.

Στο πεπτικό σύστημα του ανθρώπου υπάρχει η εντερική μικροχλωρίδα, η οποία αποτελείται από πολλούς μικροοργανισμούς. Στο έντερο ζουν τρισεκατομμύρια μικροοργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 1000 διαφορετικών ειδών βακτηρίων με περισσότερα από 3 εκατομμύρια γονίδια. Η μικροχλωρίδα αυτή είναι πολύ σημαντική για την συνολική υγεία μας καθώς είναι υπεύθυνη για την εύρυθμη γαστρική λειτουργία, βοηθάει στην καλή απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από το σώμα και την στήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος, παρέχει προστασία από τις μολύνσεις και ρυθμίζει το μεταβολισμό μας.

Η μικροχλωρίδα φαίνεται να ελέγχει τη λειτουργία και την επικοινωνία με τον εγκέφαλο. Η παρουσία ή η απουσία της επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα και τις αντιδράσεις του. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητη μια υγιής επικοινωνία ανάμεσα στο πεπτικό σύστημα και τον εγκέφαλο για την αποφυγή εμφάνισης ψυχιατρικών ασθενειών.

Μέχρι τώρα οι περισσότερες έρευνες είχαν γίνει πάνω σε τρωκτικά. Οι αλλαγές στην μικροχλωρίδα του εντέρου τους ενεργοποιούσε μηχανισμούς σηματοδότησης του εγκεφάλου οι οποίοι μετέβαλλαν την συναισθηματική συμπεριφορά του τρωκτικού. Ωστόσο, η μεταβολή της εντερικής χλωρίδας με αντιβιοτικά ή προβιοτικά δεν είχε τα ίδια αποτελέσματα και στον άνθρωπο.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (UCLA) μελέτησαν μια ομάδα αποτελούμενη από 45 γυναίκες στις οποίες είχαν δοθεί οδηγίες, είτε να λαμβάνουν καθημερινά προβιοτικό γιαούρτι, είτε γιαούρτι χωρίς προβιοτικά είτε καθόλου γιαούρτι.

Στο συγκεκριμένο πείραμα πήραν μέρος υγιείς γυναίκες ηλικίας 18 έως 55 ετών χωρίς κανένα γαστρεντερολογικό ή ψυχιατρικό πρόβλημα, οι οποίες χωρίστηκαν σε τυχαία σε 3 ομάδες. Στη μια ομάδα χορηγήθηκε ένα γαλακτοκομικό προϊόν το οποίο είχε υποστεί ζύμωση και είχε εμπλουτιστεί με προβιοτικά, 2 φορές την ημέρα για 4 εβδομάδες και στην άλλη ομάδα δόθηκε το ίδιο σκεύασμα χωρίς προβιοτικά για το ίδιο διάστημα. Στην τρίτη ομάδα δεν έγινε καμία παρέμβαση.

Οι ερευνητές έκαναν λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) στους εγκεφάλους των γυναικών πριν και μετά τις 4 εβδομάδες της παρέμβασης και εξέτασαν την ανταπόκρισή τους σε καταστάσεις ηρεμίας και συναισθηματικής φόρτισης. Σε αυτή τη φάση παρακολουθούσαν την απόκριση των γυναικών σε μία σειρά φωτογραφιών που περιελάμβανε εικόνες θυμωμένων ή φοβισμένων ανθρώπων και έπρεπε να τις ταιριάξουν με άλλα πρόσωπα που έδειχναν το ίδιο συναίσθημα. Αυτό το πείραμα, σχεδιάστηκε για να μελετήσει κατά πόσο μπλέκονται οι συναισθηματικές με τις γνωστικές περιοχές του εγκεφάλου σε ένα οπτικό ερέθισμα.

Οι γυναίκες εξετάστηκαν μετά από 4 εβδομάδες και διαπιστώθηκε ότι όσες κατανάλωναν προβιοτικό γιαούρτι είχαν πιο σταθερή συναισθηματική αντίδραση όταν έπρεπε να αντιμετωπίσουν μια στρεσογόνα κατάσταση.

Συγκεκριμένα, βρέθηκε ότι, σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν κατανάλωσαν προβιοτικά, εκείνες που κατανάλωσαν, είχαν μειωμένη δραστηριότητα του σωματοαισθητικού φλοιού κατά τη διάρκεια της φάσης της συναισθηματικής ανταπόκρισης. Επιπλέον, οι γυναίκες που είχαν καταναλώσει τα προβιοτικά, παρουσίασαν μειωμένη εμπλοκή των λειτουργιών του εγκεφάλου που περιλαμβάνει τις συναισθηματικές, γνωσιακές και αισθητικές λειτουργίες του. Οι γυναίκες στις άλλες δύο ομάδες εμφάνισαν σταθερή ή αυξημένη εμπλοκή αυτών των λειτουργιών. Στην ακτινογραφία του εγκεφάλου σε κατάσταση ηρεμίας, οι γυναίκες της πρώτης ομάδας εμφάνισαν μεγαλύτερη σύνδεση μεταξύ σημαντικότατων στελεχών της περιοχής που σχετίζεται με τον προμετωπιαίο φλοιό. Οι ερευνητές έμειναν έκπληκτοι όταν διαπίστωσαν ότι ο εγκέφαλος επηρεάζει και πολλούς άλλους τομείς, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εμπλέκονται με την αισθηματική πρόοδο και όχι μόνο εκείνων που συνδέονται με το συναίσθημα, είπε η Tillisch.

“Η γνώση ότι τα σήματα αποστέλλονται από το έντερο στον εγκέφαλο και ότι μία διατροφική αλλαγή μπορεί να διαφοροποιήσει τη λειτουργία του, μπορεί να οδηγήσει σε συνεχή έρευνα με στόχο την εξεύρεση νέων στρατηγικών για την πρόληψη ή τη θεραπεία του πεπτικού συστήματος και ψυχικών – νευρολογικών διαταραχών”, δήλωσε ο Δρ Emeran Mayer, καθηγητής της Ιατρικής, της φυσιολογίας και της ψυχιατρικής στο David Geffen της Ιατρικής Σχολής του UCLA και κύριος συγγραφέας της μελέτης .

Από όλα τα παραπάνω καταλήγουμε στο γεγονός ότι, η διατροφή μας μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την υγεία του γαστρεντερικού μας συστήματος και αυτή με τη σειρά της να επηρεάσει την ψυχική μας υγεία.

Έτσι, όταν αλλάξουμε το περιβάλλον του εντέρου μας μπορούμε να αλλάξουμε κι αυτά που συμβαίνουν στον εγκέφαλό μας. Κάθετι που τρώμε μπορεί να αλλάξει την μικροχλωρίδα του εντέρου μας. Φανταστείτε πόσο μπορεί να αλλάξει τη διάθεσή μας και τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο η εφαρμογή των μέχρι τώρα διατροφικών τακτικών που προστάζει η επιστημονική κοινότητα.

Πως μπορώ να «θωρακίσω» το έντερό μου;

• Βάζω στη ζωή μου τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά. Που βρίσκονται: Στο πρόβειο γιαούρτι, την ωμή βρώμη, τα ακατέργαστα δημητριακά όπως το κριθάρι και το σιτάρι, το κεφίρ.

• Υιοθετώ μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες. Πληθώρα ερευνών αποδεικνύουν την ευεργετική δράση των φυτικών ινών στην λειτουργία του εντέρου και στην μείωση του κινδύνου εμφάνισης άλλων παθήσεων όπως είναι η υπέρταση, η υπελιπιδαιμία και ο διαβήτης. Που τις βρίσκω: Την βρώμη, στο ακατέργαστο κριθάρι, στο άγριο ρύζι, στα πράσινα λαχανικά, στην κινόα, στα δημητριακά ολικής αλέσεως, στα όσπρια.

• Βάζω στη διατροφή μου ποικιλία φρούτων και λαχανικών. Έτσι αποκτώ και ποικιλία εντερικών βακτηρίων.

• Πίνω νερό, ενυδατώνω το έντερό μου και αυτό μπορεί να αφομοιώσει καλύτερα τα θρεπτικά συστατικά που λαμβάνει από τις τροφές. Κάθε πρωί πίνω ένα ποτήρι νερό και δεν παραλείπω ποτέ το πρωινό γεύμα.

• Κάνω τις δραστηριότητες που μου αρέσουν,  όπως γυμναστική, κολύμπι, χορό. Μέσω της φυσικής δραστηριότητας ρυθμίζω τις ορμόνες που σχετίζονται με το stress και προστατεύω το έντερό μου.

• Αποφεύγω το αλκοόλ, τις τροφές με φυτοφάρμακα και τις επεξεργασμένες τροφές με ζάχαρη.

Αγαπώ το σώμα μου, τρέφομαι σωστά και προσπαθώ να διατηρήσω καθημερινά την ψυχική και σωματική μου ισορροπία!

Βιβλιογραφία:

Grahn A1, Nilsson S, Nordlund A, Lindén T, Studahl M. Cognitive impairment 3 years after neurological Varicella-zoster virus infection: a long-term case control study. J Neurol. 2013 Nov;260(11):2761-9.

Sudo N1, Chida Y, Aiba Y, Sonoda J, Oyama N, Yu XN, Kubo C, Koga Y. Postnatal microbial colonization programs the hypothalamic-pituitary-adrenal system for stress response in mice. J Physiol. 2004 Jul 1;558(Pt 1):263-75.

Tillisch K1, Labus J, Kilpatrick L, Jiang Z, Stains J, Ebrat B, Guyonnet D, Legrain-Raspaud S, Trotin B, Naliboff B, Mayer EA. Consumption of fermented milk product with probiotic modulates brain activity. Gastroenterology. 2013 Jun;144(7):1394-401, 1401.e1-4.