Γιατί να νηστέψω τις ημέρες της Σαρακοστής;

Μπαίνουμε στην περίοδο της Σαρακοστής και όλο και περισσότερος κόσμος σκέπτεται να ακολουθήσει τις Θρησκευτικές παραδόσεις και να βγάλει από το διαιτολόγιο του το κρέας και τα προϊόντα του ή ακόμη και να ακολουθήσει μια αυστηρά χορτοφαγική διατροφή τις Σαρακοστιανές ημέρες.

Τι σημαίνει νηστεία;

Από την αρχαιότητα η νηστεία συνηθιζόταν ως μέσο κάθαρσης, εξιλασμού και δοκιμασία που βοηθούσε τους ανθρώπους να πλησιάσουν το Θεό.

«Ετυμολογικά η λέξη νηστεία -νη-εσθίω- σημαίνει δεν τρώγω. Επίσης, συναινεί αποχή από τα πάθη και τις αδυναμίες μας». Δεν περιορίζεται μόνο στην ποιότητα, αλλά και στην ποσότητα του φαγητού και σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζει την υπερκατανάλωση υδατανθράκων και επεξεργασμένων τροφίμων όπως συνηθίζεται από τους νεότερους πιστούς.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία θέτει διατροφικούς περιορισμούς και ορίζει νηστεία για τουλάχιστον 180 μέρες το χρόνο, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται οι Τετάρτες και οι Παρασκευές. Στην δίαιτα αυτή, η οποία εξυπηρετούσε θρησκευτικούς σκοπούς, οφείλεται και ο υψηλός μέσος όρος επιβίωσης που είχαν στο παρελθόν οι Έλληνες και σε κάποιο βαθμό εξακολουθούν να έχουν σε σχέση με άλλους Ευρωπαϊκούς λαούς. Η διατροφή τους στηριζόταν καθαρά στα λαχανικά, τα δημητριακά και τα όσπρια, η ποσότητα του κρέατος ήταν περίπου 35-40 γρ ημερησίως(ενώ στις μέρες μας είναι τριπλάσια) και πάντα το γεύμα συνοδευόταν από ένα ποτήρι κρασί. Σαράντα ημέρες πριν από το Πάσχα, ακόμα και το κρασί έφευγε από το τραπέζι και οι ποσότητες του φαγητού μειώνονταν ως ένδειξη εγκράτειας και πίστεως. Η διατροφή αυτή είχε αρκετά οφέλη για την υγεία των Μεσογειακών λαών που ακολουθούσαν το πρόσταγμα της Εκκλησίας. Σε σχετική έρευνα φάνηκε πως οι Κρήτες την δεκαετία του ‘60 που ακολουθούσαν το παραπάνω διατροφικό σχήμα είχαν το μεγαλύτερο όριο επιβίωσης, το μικρότερο ποσοστό καρδιοπαθειών και χαμηλότερες τιμές χοληστερόλης στο αίμα. Επίσης, τα επίπεδα του σακχάρου των συμμετεχόντων κυμαίνονταν σε φυσιολογικά επίπεδα ενώ η παχυσαρκία και ο διαβήτης εμφανίστηκε μετά τη δεκαετία του ’80 στους συγκεκριμένους κατοίκους, όταν εμφανίστηκαν και τα πρώτα καταστήματα junk food.

Γιατί να νηστέψω;

Η νηστεία είναι μια σωματική και πνευματική άσκηση και είναι αναγκαία για την αποτοξίνωση του σώματος, όχι μόνο για να ικανοποιήσει τα θρησκευτικά «πιστεύω». Είναι μια μέθοδος αποτοξίνωσης αλλά και πρόληψης διαφόρων ασθενειών που συνδέονται με την υπερκατανάλωση κρέατος και κορεσμένου λίπους όπως είναι η χοληστερίνη, το έμφραγμα, και κάποιες μορφές καρκίνου.

Το συκώτι, το έντερο, τα νεφρά λειτουργούν ως προστατευτικά όργανα που «φιλτράρουν» τα προϊόντα του μεταβολισμού, κρατώντας τις πολύτιμες ουσίες που χρειάζεται το σώμα και αποβάλλοντας τις βλαβερές ουσίες που προκαλούν τοξικότητα. Ακόμα και μια εβδομαδιαία νηστεία περιορίζει σημαντικά το ποσοστό επιβλαβών ουσιών και τοξινών που μπαίνουν στο σώμα και ξεκουράζει τα όργανα που δουλεύουν διαρκώς για να το προστατέψουν.

Όλες σχεδόν οι θρησκείες είχαν την νηστεία ως μέσο για την πνευματική τελείωση του ανθρώπου και την ένωση του με το Θεό, η οποία ωστόσο αποτελεί βασικό παράγοντα βελτίωσης της υγείας μας. Κάθε θρησκεία χωρίς να έχει δημιουργηθεί από ειδικούς γνώστες της βιοχημείας της διατροφής σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε οι συστάσεις της νηστείας να προστατεύουν τους πιστούς, εκτός από ακραίες περιπτώσεις όπως η ολοήμερη νηστεία.

Αν αποφασίσετε να νηστέψετε κάντε το σωστά

Ακολουθήστε την παραδοσιακή μέθοδο ώστε να προσλάβετε όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός και να αποφύγετε την αύξηση του βάρους.

• Αποκλείστε από την διατροφή σας οποιαδήποτε επεξεργασμένη τροφή του εμπορίου και επιλέξτε τροφές που βρίσκονται στη φύση. Διαλέξτε φρούτα και λαχανικά εποχής και αν έχετε τη δυνατότητα φάτε προϊόντα που εσείς καλλιεργείτε ή βιολογικής καλλιέργειας.

• Προσθέστε τρόφιμα όπως όσπρια, λαχανικά και δημητριακά και αφήστε για λίγο στην άκρη το κρέας και τα προϊόντα του όπως το γάλα, το γιαούρτι, τα αλλαντικά. Η αποχή από το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα συνδέεται με έλλειψη σημαντικών βιταμινών και μετάλλων όπως η Β12, ο σίδηρος και το ασβέστιο. Αν ανήκετε σε κάποια ειδική κατηγορία όπως είναι οι ασθενείς, οι έγκυες και τα μικρά παιδιά αποφύγετε ένα ακραίο σχήμα νηστείας και μην αποκλείσετε το ψάρι και το αυγό από τη διατροφή σας.

• Μειώστε την ποσότητα του φαγητού σας. Η νηστεία διδάσκει την εγκράτεια και είναι ένας τρόπος για να αντιληφθούμε ότι τα περισσότερα από τα τρόφιμα που καταναλώνουμε καθημερινά και σε υπερβολικές ποσότητες, στην πραγματικότητα δεν τα έχουμε ανάγκη.

• Αυξήστε την κατανάλωση των λαχανικών και των φρούτων και προτιμήστε τα στην πιο φυσική μορφή τους, κυρίως σε σαλάτα. Εκμεταλλευτείτε τα χόρτα της εποχής όπως το σπανάκι, τα ραδίκια, το σέλινο, τα σέσκουλα, την τσουκνίδα, και απολαύστε τα βραστά με λεμόνι. Εκτός από φυτικές ίνες διαθέτουν σημαντικά μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Επίσης, φτιάξτε χυμούς από διάφορα φρούτα και λαχανικά όπως ο χυμός: πορτοκάλι, μανταρίνι, παντζάρι, σπανάκι και αχλάδι. Είναι «αποτοξινωτικοί» και «γεμάτοι» βιταμίνες.

• Αν αποκλείσετε ακόμη και το ψάρι από το διαιτολόγιο σας τις μέρες της Σαρακοστής θα πρέπει να αυξήσετε τις μερίδες των οσπρίων μέσα στην εβδομάδα καθώς επίσης να καταναλώνετε 3-4 φορές την εβδομάδα ξηρούς καρπούς χωρίς αλάτι. Είναι μια καλή πηγή φυτικών πρωτεϊνών που αν συνδυαστούν σωστά με άλλες φυτικές πηγές πρωτεΐνης όπως το ρύζι μπορούν να δημιουργήσουν εξίσου σημαντικές πρωτεΐνες με αυτές του κρέατος.

• Βοηθήστε το σώμα σας να αποτοξινωθεί γρηγορότερα ενσωματώνοντας μια μορφή άσκησης στην καθημερινότητά σας. Η άσκηση ενισχύει την σωματική υγεία και την εγκεφαλική λειτουργία.

Η καθαρά χορτοφαγική διατροφή αποτελεί έναν διαφορετικό τρόπο ζωής σε πολλά επίπεδα και αν δεν γίνει σωστά και μεθοδευμένα μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα. Ωστόσο, η υιοθέτηση της για τις ημέρες της νηστείας έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην σώμα και το πνεύμα μας. Μπορεί να μας χαρίσει ευεξία, περισσότερη ενέργεια και καλύτερη διάθεση. Σύμφωνα με τα παραπάνω μια νηστίσιμη διατροφή περιορισμένων θερμίδων μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια του βάρους και στην αποτοξίνωση του οργανισμού χωρίς να προκαλέσει καμία διατροφική έλλειψη. Αντίθετα, αν η διατροφή στηρίζεται στην κατανάλωση ακατέργαστων τροφών όπως η πατάτα, η βρώμη, το καστανό ή άγριο ρύζι, το κινόα, οι καρποί και τα ωμά λαχανικά θα βελτιώσει σημαντικά τις τιμές στου ζαχάρου και της πίεσης και θα συμβάλλει στην καλύτερη λειτουργία του πεπτικού μας συστήματος.

Βιβλιογραφία

Karaagaoglu N & Yucecan S, «Some behavioral changes observed among fasting subjects, their nutritional habits and energy expenditure in Ramadan. Int J Food Sci Nutr 51, 2000, σελ. 125–134.

Does the periodic vegetarianism of Greek Orthodox Christians benefit blood pressure? Sarri K, Linardakis M, Codrington C, Kafatos A. Source: Department of Social Medicine, University of Crete, School of Medicine, Greece.

Altomare R. et al. The mediterranean diet: a history of health. Iran J Public Health. 2013 May 1;42(5):449-57.