Εθισμός στο φαγητό και τι πρέπει να γνωρίζουμε
Εθισμός..
Ο εθισμός είναι η εξάρτηση από μια ουσία ή μια δραστηριότητα, που προσφέρει ευχαρίστηση και έχει επαναληψιμότητα. Γίνεται ψυχαναγκαστική συνήθεια, ξεφεύγοντας του μέτρου από το άτομο , το οποίο δυσκολεύεται να την αφήσει ή να την περιορίσει. Η εξάρτηση οδηγεί σε δυσάρεστα συμπτώματα που ονομάζονται συμπτώματα στέρησης, που εμφανίζονται όταν το άτομο σταματήσει απότομα να χρησιμοποιεί αυτή την συνήθεια.
Πολλοί είναι οι ψυχολογικοί παράγοντες που θα οδηγήσουν τον άνθρωπο να αναπτύξει κάποιου είδους εθισμό. Επιπλέον, οι απολαύσεις από τον εθισμό που λαμβάνει το άτομο, είτε κοινωνικές, είτε ψυχολογικές, είτε σωματικές, τον κάνει να παραβλέπει τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχει στον οργανισμό του, το σώμα του ακόμα και στον ψυχισμό του.
Εθισμός στο φαγητό
Ένας εθισμός με σύγχρονες μορφές εξέλιξης δεν είναι άλλος παρά ο εθισμός στην κατανάλωση τροφής. Στη σημερινή εποχή τα τρόφιμα με εθιστικές ουσίες έχουν αυξηθεί κατά πολύ. Αποτέλεσμα αυτού είναι παιδιά και ενήλικες να αγγίζουν την παχυσαρκία, χωρίς να μπορούν να σταματήσουν τις ανθυγιεινές επιλογές, αλλά να τις εντάσσουν στην καθημερινή τους διατροφή.
Για τους ανθρώπους που υποφέρουν από εθισμό στα τρόφιμα , τα εξαιρετικά εύγευστα τρόφιμα (τα οποία είναι συχνά πλούσια σε λίπος, ζάχαρη και αλάτι) προκαλούν χημικές αντιδράσεις στον εγκέφαλο που προκαλούν αισθήματα ευχαρίστησης και ικανοποίησης. Αυτή η αντίδραση έχει εξηγηθεί ως συγκρίσιμη με την απόκριση ενός εξαρτημένου στην ουσία της επιλογής του, καθώς ενεργοποιεί το ίδιο κέντρο ανταμοιβής στον εγκέφαλο.
Οι εθισμένοι στα τρόφιμα εξαρτώνται από τα «καλά» συναισθήματα που αποκτώνται από την κατανάλωση ορισμένων τροφών, τα οποία συχνά διαιωνίζουν τη συνεχή ανάγκη για φαγητό, ακόμη και όταν δεν πεινάνε. Αυτές οι συμπεριφορές δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο. Καθώς ο εθισμένος στο φαγητό συνεχίζει να καταναλώνει τροφές που προκαλούν ευχάριστα συναισθήματα, συχνά το παρακάνουν και τρώνε πέρα από αυτό που απαιτείται για κορεσμό και κανονική διατροφή.
Τι συμβαίνει στην νευροβιολογία του εγκεφάλου;
Όταν ο νευροδιαβιβαστής σεροτονίνη, που σχετίζεται με τη διάθεση, είναι σε χαμηλά επίπεδα , ο εγκέφαλος εκκρίνει αυξημένη ντοπαμίνη. Η αυξημένη παραγωγή της ντοπαμίνης οδηγεί το άτομο σε αναζήτηση μέσων απόλαυσης και ευχαρίστησης , με δυσκολία στον έλεγχο και στο μέτρο.
Παράδειγμα, αυτού του μηχανισμού του εγκεφάλου είναι όταν ένας άνθρωπος δεν νιώθει ψυχική ανάταση και η διάθεση του είναι πεσμένη, αναζητά τροφές που αυξάνουν την ντοπαμίνη. Συνήθως τέτοιες τροφές είναι ανθυγιεινές οι οποίες οδηγούν σε στιγμιαία πληρότητα τόσο των θετικών συναισθημάτων όσο και του στομαχιού, καθώς στη συνέχεια ακολουθούν συναισθήματα ντροπής και ενοχής που τον γυρίζουν στην αρχική αρνητική τους διάθεση.
Μια ομάδα με επικεφαλής τον David Ludwig , καθηγητή παιδιατρικής HMS στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης, διαπίστωσε ότι η κατανάλωση υψηλής επεξεργασίας, ταχέως αφομοιωμένων υδατανθράκων μπορεί να προκαλέσει υπερβολική πείνα και να διεγείρει τις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην ανταμοιβή και τη λαχτάρα. Αποτέλεσμα της έρευνας αυτής είναι πως τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη μπορούν να ενεργοποιήσουν τον ίδιο εγκεφαλικό μηχανισμό με την χρήση ουσιών.
Ποια είναι τα εθιστικά τρόφιμα;
Τρόφιμα πλούσια σε λίπος, ζάχαρη, αλάτι και επεξεργασμένο υδατάνθρακα διεγείρουν τον εγκέφαλο στον εθισμό. Παραδείγματα τέτοιων τροφίμων είναι τα πατατάκια, η σοκολάτα, τα μπισκότα, τα junk food , το παγωτό, η πίτσα, τα αρτοσκευάσματα.
Ποια τα συμπτώματα του εθισμού στα τρόφιμα;
Πολλοί είναι οι άνθρωποι που μπαίνουν σε αυτόν τον φαύλο κύκλο , κάνοντας αυτόματους χειρισμούς και έχοντας συμπεριφορές χωρίς πάντα συνειδητότητα. Κάποιες τέτοιες συνήθειες είναι οι εξής:
- Δεν υπάρχει το αίσθημα του κορεσμού. Καταναλώνουν παραπάνω τροφή από αυτό που χρειάζονται με το σκεπτικό του ‘όλα ή τίποτα’ , χωρίς να υπάρχει μέτρο.
- Κατανάλωση τροφής σε σημείο φουσκώματος και πόνου στο στομάχι.
- Κατανάλωση τροφής ακόμα και αν δεν υπάρχει η αίσθηση της πείνας.
- Κατανάλωση τροφής στα κρυφά, ώστε να μην γίνουν αντικείμενο σχολιασμού. Συνηθίζουν τα τρώνε απομονωμένοι σε κάποιον χώρο του σπιτιού, όταν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας έχουν πάει για ύπνο καθώς και μόνοι στο αυτοκίνητο.
- Αίσθηση ενοχών μετά την υπερφαγία, αλλά επανάληψη της ίδιας συμπεριφοράς.
Συνέπειες
Ο εθισμός στο φαγητό έχει πολλές αρνητικές συνέπειες στο σώμα και στην υγεία. Κάποιες από αυτές είναι ο διαβήτης, τα πεπτικά προβλήματα, η κόπωση, διαταραχές στον ύπνο, πονοκέφαλοι, ηπατική νόσο, καρδιακά προβλήματα. Επιπλέον, έχει και ψυχολογικές επιδράσεις στο άτομο, όπως : χαμηλή αυταξία, συναισθηματική ανισορροπία, βαθιά αισθήματα λύπης, απόγνωσης και απελπισίας, συναισθηματική κατάρρευση καθώς και αυξημένη ευερεθιστότητα. Τέλος, υπάρχει αντίκτυπο του εθισμού και στην κοινωνική ζωή και στην σχέση με τους άλλους. Μπορεί να προκύψει μειωμένη απόδοση στον εργασιακό χώρο ή στο σχολείο, αποφυγή κοινωνικών εκδηλώσεων, αποφυγή των δραστηριοτήτων καθώς και απομόνωση.
Τρόποι αντιμετώπισης
Εάν έχει μπει ένας άνθρωπος σε αυτόν το φαύλο κύκλο του εθισμού στο φαγητό είναι αναμενόμενο να περνάει και από έναν κύκλο αρνητικών συναισθημάτων και καταστροφικών σκέψεων. Ενδείκνυνται τρόποι αντιμετώπισης, αρκεί να βρει ο καθένας τον τρόπο που του ταιριάζει καλύτερα και προσαρμόζεται στην ζωή του. Υπάρχουν πολλοί επαγγελματίες υγείας που μπορούν να απευθύνουν οι άνθρωποι αυτοί με τον εθισμό έτσι ώστε να λάβουν την απαραίτητη βοήθεια. Επιπλέον, κάτι σημαντικό είναι πως ο σκοπός δεν είναι χαθούν τα κιλά και να μπουν σε μια διαδικασία δίαιτας, αλλά να μάθουν πόσο βλαβερά για την σωματική μα και ψυχική υγεία είναι αυτά τα εθιστικά τρόφιμα, να το αναγνωρίσουν και έπειτα με την κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη να έρθουν σε ψυχική ανάταση και σε σταδιακή μείωση των βλαβερών συνηθειών.
Ο άνθρωπος έχει μέσα του τεράστιες πηγές για κατανόηση του εαυτού του και διαθέτει ένα βασικό κίνητρο, μια έμφυτη-εγγενή τάση να κατευθύνεται προς το υψηλότερο επίπεδο των δυνατοτήτων του.
Carl Rogers
Βιβλιογραφία:
Eating Disorder Education & Awareness » Food Addiction: Causes, Symptoms, Signs & Treatment Help. Food Addiction: Causes, Symptoms, Signs & Treatment Help
P.RadaabN.M.AvenaaB.G.Hoebela.Daily bingeing on sugar repeatedly releases dopamine in the accumbens shell[https://doi.org/10.1016/j.neuroscience.2005.04.043]
Nicole M. Avena, Pedro Rada, Bartley G. Hoebel. Evidence for sugar addiction: Behavioral and neurochemical effects of intermittent, excessive sugar intake. Neurosci Biobehav Rev. 2008; 32(1): 20–39. Published online 2007 May 18. doi: 10.1016/j.neubiorev.2007.04.019
Daniel M Blumenthal , Mark S Gold. Neurobiology of food addiction. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2010 Jul;13(4):359-65. doi: 10.1097/MCO.0b013e32833ad4d4.
Erica M Schulte , Michelle A Joyner, Marc N Potenza.Current considerations regarding food addiction. Curr Psychiatry Rep. 2015 Apr;17(4):563. doi: 10.1007/s11920-015-0563-3.
