Έρευνα: Ο ύπνος τελικά, “αδυνατίζει” ή “παχαίνει”;

Τι λένε οι έρευνες;

Όταν κανείς δεν κοιμάται αρκετές ώρες, έχει αυξημένες πιθανότητες να παχύνει, σύμφωνα με μία νέα γαλλική επιστημονική έρευνα. Αυτό οφείλεται στο ότι η έλλειψη ύπνου μπορεί να μειώσει ή να αυξήσει την παραγωγή ορμονών, οι οποίες σχετίζονται με το αίσθημα της πείνας και του κορεσμού.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Καρίν Σπίγκελ του πανεπιστημίου της Λιόν, που παρουσίασαν τη σχετική μελέτη στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Παχυσαρκίας στη Γαλλία, εκτιμούν ότι ένας άνθρωπος που κοιμάται λίγο, μπορεί να νιώσει πιο έντονο κατά 25% το αίσθημα της πείνας και έτσι να καταναλώσει 350 έως 500 περισσότερες θερμίδες τη μέρα.

Τα μέχρι τώρα δεδομένα δείχνουν ότι η επίπτωση της έλλειψης ύπνου στην όρεξη είναι πιο έντονες στα παιδιά και τους νέους ενήλικες. Όπως υποστηρίζουν οι περισσότεροι επιστήμονες, ο άνθρωπος χρειάζεται περίπου 6 με 8 ώρες ύπνου κάθε βράδυ. Ένας άνθρωπος που δουλεύει κάποιες μέρες βράδυ και κάποιες ημέρες πρωί δεν μπορεί εύκολα να ρυθμίσει το «κιρκαδικό» του ρολόι και να επιτύχει μια απώλεια βάρους ισάξια με κάποιον που ακολουθεί το ίδιο διαιτολόγιο, ωστόσο καταναλώνει τα γεύματά του σωστό χρόνο και κοιμάται τις ώρες που το σώμα έχει ανάγκη.

Στις κατηγορίες ανθρώπων που είναι πιο επίφοβοι στο να αυξήσουν το βάρος τους είναι οι εργαζόμενοι με κυμαινόμενο και όχι σταθερό ωράριο, οι γονείς με μικρά παιδιά που ξυπνούν μέσα στη νύχτα, οι μαθητές και οι φοιτητές που κοιμούνται λιγότερο από 6 ώρες το βράδυ, άνθρωποι με υψηλά επίπεδα stress και άγχους.

Μπορεί η ποιότητα του ύπνου μας να επηρεάσει τόσο πολύ το βάρος μας;

Και όμως! Είναι αποδεδειγμένο ότι η έλλειψη ύπνου συνδέεται με ψυχολογικές διαταραχές, κούραση, μειωμένη συγκέντρωση και καταθλιπτικά επεισόδια. Οτιδήποτε μπορεί να διαταράξει τις φυσιολογικές ανάγκες του οργανισμού όπως είναι ο ύπνος μπορεί να επηρεάσει ολόκληρο το σώμα ακόμα και το βάρος.

Μία δεύτερη γερμανική έρευνα, με επικεφαλής τον βιολόγο Τιλ Ρένεμπεργκ του πανεπιστημίου του Μονάχου, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό βιολογίας “Current Biology”, σύμφωνα με το «Science», δείχνει ότι, διαταράσσοντας τον φυσιολογικό ρυθμό του οργανισμού, οι συνεχείς διακοπές του ύπνου πιο νωρίς από αυτό που έχει ανάγκη ο άνθρωπος, οδηγούν τελικά σε αύξηση του βάρους.

Το φαινόμενο σχετίζεται με το λεγόμενο «κοινωνικό τζετ-λαγκ», δηλαδή τον βαθμό στον οποίο ο φυσιολογικός ρυθμός ύπνου ενός ανθρώπου δεν συγχρονίζεται με το κοινωνικό πρόγραμμά του (σχολείο, εργασία κλπ).

Για όλα φταίει η λεπτίνη

Σε ό,τι αφορά τον βιολογικό μηχανισμό μέσω του οποίου ή στέρηση ύπνου οδηγεί σε αύξηση του βάρους, σύμφωνα με τους επιστήμονες, διαταράσσονται οι ορμόνες λεπτίνη και γκρελίνη, που φροντίζουν να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο αίσθημα της πείνας και του χορτασμού. Η γκρελίνη ενεργοποιεί την όρεξη, ενώ αντίθετα η λεπτίνη στέλνει σήμα στον εγκέφαλο ότι ο οργανισμός χόρτασε και δεν έχει ανάγκη να φάει άλλο.

Η λεπτίνη

Όταν κάποιος δεν κοιμάται αρκετά, πέφτει το επίπεδο της λεπτίνης του, με συνέπεια, παρόλο που έχει φάει, να μη νιώθει ότι χόρτασε πραγματικά και σύντομα να θέλει να φάει ξανά. Παράλληλα, η έλλειψη ύπνου αυξάνει το επίπεδο της γκρελίνης, με συνέπεια να ανοίγει κι άλλο η όρεξη, με τελικό αποτέλεσμα το άτομο να τρώει παραπάνω από όσο χρειάζεται και να παχαίνει.

Τα παραπάνω ευρήματα είναι ανησυχητικά για πολλούς ανθρώπους δεδομένου ότι 1 στους 3 ενήλικες κοιμάται κάτω από 6 ώρες ημερησίως. Επίσης, όσον αφορά στα παιδιά κυρίως αυτά που βρίσκονται λίγο πριν τις πανελλαδικές εξετάσεις παρατηρούμε ότι τα περισσότερα έχουν μια απότομη αύξηση βάρους την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, μέρος του οποίου διατηρούν και μετά από αυτήν. Ο ύπνος πρέπει να συμπεριληφθεί στο πακέτο του τρόπου ζωής που συνιστάται για την απώλεια βάρους και το οποίο προς το παρόν εστιάζεται μόνο στη δίαιτα και στη φυσική δραστηριότητα. Ο καλός ύπνος όπως φαίνεται είναι εξίσου σημαντικός με την ισορροπημένη διατροφή και την άσκηση. Και τα τρία αυτά συστατικά αποτελούν το κλειδί για την απόκτηση μιας καλής σωματικής και ψυχικής μας υγείας.

Βιβλιογραφία

Spiegel K, Tasali E, Penev P, Van Cauter E. Brief communication: Sleep curtailment in healthy young men is associated with decreased leptin levels, elevated ghrelin levels, and increased hunger and appetite. Ann Intern Med. 2004; 141:846-50.

Bell JF, Zimmerman FJ. Shortened nighttime sleep duration in early life and subsequent childhood obesity. Arch Pediatr Adolesc Med. 2010; 164:840-5.

Vesely JM1, DeMattia LG2.Obesity: dietary and lifestyle management. FP Essent. 2014 Oct;425:11-5.