Δίαιτα “χωρίς γλουτένη”: Τι υπαγορεύει η νέα μόδα και σε ποιους απευθύνεται στην πραγματικότητα;

Η δίαιτα χωρίς γλουτένη αφορά κι ενδείκνυται σε άτομα που πάσχουν από μία ασθένεια που ονομάζεται κοιλιοκάκη. Η κοιλιοκάκη (ή δυσανέξια στη γλουτένη) είναι ένα σύνδρομο δισαπορρόφησης, το οποίο προκαλείται από την γλιαδίνη, ένα πρωτεϊνικό τμήμα της γλουτένης.Στα άτομα με κοιλιοκάκη η έκθεση στη γλιαδίνη και γενικότερα στις προλαμίνες της γλουτένης προκαλεί μία φλεγμονώδη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος που οδηγεί στην καταστροφή των λαχνών του λεπτού εντέρου. Αυτό παρεμποδίζει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών οδηγώντας σε συμπτώματα όπως διάρροια, κόπωση, αναιμία, απώλεια βάρους, δυσκοιλιότητα, εμετοί, πονοκέφαλοι, νευρολογικά προβλήματα και διαταραχές στην ανάπτυξη των παιδιών.

Η βάση για τη θεραπεία της κοιλιοκάκης είναι μια αυστηρή δίαιτα ελεύθερη γλουτένης δια βίου. Η διατροφή που ακολουθείται για να αποφευχθούν τα προαναφερθέντα συμπτώματα αποκλείει όλα τα δημητριακά που περιέχουν γλουτένη, δηλαδή το σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη, ενώ αμφιλεγόμενη είναι κι η δράση της βρώμης. Περίπου το 1% του πληθυσμού που πάσχει από τη νόσο κοιλιοκάκη έχει πράγματι σοβαρό πρόβλημα με τη γλουτένη. Ακόμα και μια ελάχιστη ποσότητα της πρωτεΐνης αυτής, μπορεί να τους προκαλέσει έντονες διάρροιες, κοιλιακές κράμπες και μακροπρόθεσμα, ακόμα και οστεοπόρωση! Για τους ανθρώπους αυτούς η γλουτένη είναι όντως επικίνδυνη και θα πρέπει να διαβάζουν με προσοχή τις ετικέτες των τροφίμων καθώς και να ενημερώνουν για την πάθησή τους όλους τους αρμόδιους σε κέντρα εστίασης ώστε το γεύμα τους να μην έρθει καθόλου σε επαφή με ίχνη της γλουτένης.

Ποια είναι τα μειονεκτήματα της κατανάλωσης «gluten free» προϊόντων από το γενικό πληθυσμό;

Για την παρασκευή «gluten free» χρησιμοποιούνται πρώτες ύλες σιτηρών που είναι πιο φτωχά σε θρεπτικά συστατικά. Το καλαμποκάλευρο για παράδειγμα είναι πιο φτωχό σε πρωτεΐνες, σίδηρο, θειαμίνη, ριβοφλαβίνη και φυλλικό οξύ από τα άλευρα που προέρχονται από το κριθάρι και τη σίκαλη. Επίσης, έχουν πολύ μικρή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες σε σχέση με το ψωμί και τα δημητριακά ολικής αλέσεως. Πολλά από τα προϊόντα «gluten free» έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, φρουκτόζη, σιρόπι καλαμποκιού και βιομηχανικά σπορέλαια. Στο παρελθόν τα προϊόντα χωρίς γλουτένη είχαν ανησυχήσει την επιστημονική κοινότητα καθώς η απουσία γλουτένης επηρεάζει την πεπτικότητα του αμύλου στα «gluten free» προϊόντα αυξάνοντας έτσι τη μεταγευματική γλυκαιμική απόκριση. Σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι οι τεχνολογικές μέθοδοι παραγωγής προϊόντων χωρίς γλουτένη έχουν βελτιωθεί τροποποιώντας αυτήν την παράμετρο ποιότητας τροφίμου. Τέλος, σύμφωνα με μια πρόσφατη Ιταλική έρευνα βρέθηκε ότι τα τα gluten free είναι πλούσια σε υδατάνθρακες αλλά και νάτριο.

Γίνεται αντιληπτό ότι τα άτομα που δεν παρουσιάζουν κάποια δυσανεξία και απλώς αποκλείουν την γλουτένη, το μόνο που καταφέρνουν είναι να στερήσουν στον οργανισμό τους βασικά θρεπτικά συστατικά ή να προσλάβουν άλλα συστατικά που δεν τους είναι απαραίτητα, πλουτίζοντας ταυτόχρονα την βιομηχανία τροφίμων. Με μια πιο προσεκτική ματιά στα ράφια των σούπερ μάρκετς θα παρατηρήσετε ότι τα «gluten free» κοστίζουν πολύ περισσότερο από τα κοινά τρόφιμα. Για του λόγου το αληθές σύμφωνα με στατιστικές έρευνες τα προϊόντα αυτά κοστίζουν 242% περισσότερο, κατά μέσο όρο, από τα αντίστοιχα συμβατικά τρόφιμα!

Πως προκύπτει η δίαιτα χωρίς γλουτένη;

Η δίαιτα χωρίς γλουτένη οφείλεται στο σωστό μάρκετινγκ. Σωστό μάρκετινγκ επιτυγχάνεται όταν η δυσανεξία στη γλουτένη αφορά μόνο το 1% του πληθυσμού και οι εταιρείες παραγωγής των «gluten free» καταφέρνουν να πουλήσουν και στο υπόλοιπο 99% του πληθυσμού.

Το βασικό ερώτημα που τίθενται κάθε φορά που μια “νέα μόδα στη δίαιτα” δίαιτα κάνει την εμφάνισή της είναι αν αυτή η δίαιτα είναι ασφαλής για την υγεία του ατόμου που θα την εφαρμόσει. Η δίαιτα χωρίς γλουτένη κατατάσσεται στις δίαιτες αποκλεισμού. Τα άτομα χωρίς κάποια εγκατεστημένη δυσανεξία αποκλείουν από τη διατροφή τους όλα τα προϊόντα που περιέχουν τη γλουτένη αποκλείοντας ταυτόχρονα σχεδόν όλους τους υδατάνθρακες που προέρχονται από τα δημητριακά.

Ωστόσο, πολλοί από αυτούς που δοκίμασαν την εν λόγω δίαιτα είδαν αποτελέσματα, κάτι που επιβεβαιώνει τους υποστηρικτές της δίαιτας χωρίς γλουτένη που διαλαλούν απανταχού (χωρίς κάποια επιστημονικά τεκμηριωμένη θέση) ότι η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που παχαίνει!

Τι υπαγορεύει μια δίαιτα χωρίς γλουτένη;

Είναι τελικά η γλουτένη αυτή που μας παχαίνει;

Η αυξημένη κατανάλωση γλουτένης εμποδίζει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών των τροφών που καταναλώνονται στο ίδιο γεύμα αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι υπεύθυνη για την αύξηση του βάρους μας.

Τα δημητριακά που είναι ελεύθερα γλουτένης είναι το καλαμπόκι, το ρύζι και η κινόα. Τα άτομα που ακολουθούν μια διατροφή χωρίς γλουτένη μπορούν επίσης να καταναλώσουν πατάτα, φρούτα, λαχανικά, όσπρια, γαλακτοκομικά, κρέας, ψάρι, έλαια, ξηρούς καρπούς, καλαμποκάλευρο, ρυζάλευρο και ζάχαρη.

Τα τρόφιμα που δεν μπορούν να καταναλώσουν είναι το ψωμί από σιτάρι ή σίκαλη, τo κριθάρι, τα ζυμαρικά, το πλιγούρι, το σιμιγδάλι, τα δημητριακά εμπορίου, τα αλλαντικά, τις σούπες και τα γλυκά του εμπορίου που περιέχουν γλουτένη και ποτά όπως η μπύρα, η βότκα και το τζιν.

Δεν χρειάζεται να είσαι ειδικός για να καταλάβεις την φιλοσοφία της νέας δίαιτας. Σχεδόν όλα τα τρόφιμα που κυκλοφορούν στο εμπόριο περιέχουν γλουτένη ή ίχνη αυτής. Αποδεδειγμένα, ο αποκλεισμός των υδατανθράκων, ιδιαίτερα των απλών-εξευγενισμένων υδατανθράκων και των επεξεργασμένων τροφίμων από την διατροφή ενός ατόμου συμβάλλει στην άμεση απώλεια βάρους. Ωστόσο, μετά από κάθε αποκλεισμό μιας ολόκληρης ομάδας τροφίμων το άτομο είναι πολύ πιθανό να επαναπροσλάβει το χαμένο βάρος όταν επιστρέψει στις παλιές διατροφικές του συνήθειες.

Κάθε ισορροπημένο πλάνο διατροφής υποστηρίζει την αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων από το διαιτολόγιο μας όχι μόνο για να χάσουμε βάρος αλλά για να εξασφαλίσουμε μια καλή υγεία. Ένα λειτουργικό έντερο μπορεί να πέψει όλες τις τροφές και να μην παρουσιάσει καμία απολύτως αντίδραση. Η γλουτένη συνεπώς μπορεί να διασπαστεί όπως και οι άλλες πρωτεΐνες που λαμβάνονται μέσω της τροφής. Δεν χρειάζεται κάθε φορά που βγαίνει μια νέα \”τάση\” να καταφεύγετε σε ακραίες μεθόδους \”αδυνατίσματος\” πιστεύοντας πως θα χάσετε βάρος χωρίς προσπάθεια.

Δεν υπάρχουν «μαγικές» συνταγές για να χάσεις βάρος. Το κύριο συστατικό στην απώλεια βάρους είναι η συγκέντρωση στο στόχο, η προσπάθεια, η αγάπη και η πίστη στον εαυτό μας! Οι επιπτώσεις από την εφαρμογή ακραίων διαιτητικών σχημάτων συνήθως καθιστούν τις δίαιτες αυτές μη ασφαλείς για την υγεία, ενώ κρίνονται ως ακατάλληλες μέθοδοι για την επίτευξη του επιθυμητού βάρους.

Το σωματικό μας βάρος εξαρτάται καθαρά από την ενεργειακή πρόσληψη και την ενεργειακή δαπάνη του σώματος. Μια ισορροπημένη διατροφή στα πλαίσια της Μεσογειακής διατροφής σε συνδυασμό με αύξηση της φυσικής δραστηριότητας είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να χάσουμε το περιττό βάρος και να το διατηρήσουμε για περισσότερο καιρό.

Βιβλιογραφία

Kabbani TA, Vanga RR, Leffler DA, Villafuerte-Galvez J, Pallav K, Hansen J, Mukherjee R, Dennis M, Kelly CP. Celiac disease or non-celiac gluten sensitivity? An approach to clinical differential diagnosis. Am J Gastroenterol. 2014 May;109(5):741-6.

Kushner RF. Weight loss strategies for treatment of obesity. Prog Cardiovasc Dis. 2014 JanFeb;56(4):465-72.

Scazzina F1, Dall’Asta M, Pellegrini N, Brighenti F. Glycaemic index of some commercial gluten-free foods. Eur J N

utr. 2014 Oct 17 Mäki M1 Celiac disease treatment: gluten-free diet and beyond. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2014 Jul;59 Suppl 1:S15-7.