Ναι, υπάρχει “καλό” και “κακό” αλάτι! Γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τη διαφορά τους?

Posted on Μάι 14th, 2018

by chronopoulos@gmail.com

Categories:

Αλάτι

Το αλάτι θεωρείται ένα από τα πιο αρχαία πράγματα που χρησιμοποιήθηκαν από τους ανθρώπους ως μέσο συναλλαγής αλλά και για θεραπευτικές, θρησκευτικές, μαγειρικές και διάφορες άλλες δραστηριότητες. Χωρίς το αλάτι δεν θα ήταν δυνατή η ύπαρξη ζωής. Είναι τόσο απαραίτητο όσο το οξυγόνο και το νερό.

Είναι όμως το μαγειρικό, ραφιναρισμένο αλάτι το ίδιο με το θαλασσινό?

Το ραφιναρισμένο αλάτι ήταν και εξακολουθεί να είναι φτιαγμένο από θαλασσινό αλάτι, αλλά αυτό που απομένει τελικά από την «επεξεργασία» (που ονομάζουμε επιτραπέζιο αλάτι), είναι εντελώς άχρηστο για το σώμα καθώς δεν έχει κανένα ωφέλιμο μεταλλικό στοιχείο. Αντίθετα περιέχει πρόσθετα που δεν έχουν καμία θετική επίδραση στο σώμα. Το φυσικό, μη ραφιναρισμένο θαλασσινό αλάτι, περιέχει πολλά μέταλλα και στοιχεία απαραίτητα για τη ζωή, ενώ το ραφιναρισμένο αλάτι δεν έχει κανένα ωφέλιμο μεταλλικό στοιχείο και αυτό είναι που πρέπει να κρατήσουμε ως δεδομένο!

Πώς προέκυψε το ραφιναρισμένο αλάτι?

Η βιομηχανία της προσυσκευασμένης, επεξεργασμένης και κονσερβοποιημένης τροφής αφαίρεσε πολλά από τα ζωτικά και θρεπτικά συστατικά, τις βιταμίνες και άλλα ιχνοστοιχεία από τα τρόφιμα. Έτσι και οι εταιρείες επεξεργασίας αλάτων κατόρθωσαν να σπάσουν χημικά τον κρύσταλλο του θαλάσσιου αλατιού και να διαχωρίσουν τα θρεπτικά συστατικά και ιχνοστοιχεία και να τα πουλήσουν στις εταιρίες επεξεργασίας τροφίμων. Αυτό που απέμεινε από την επεξεργασία αυτή ήταν το χλωριούχο νάτριο, το οποίο είχε αλμυρή γεύση και χρώμα καφέ. Με την προσθήκη λοιπόν αντιπηκτικών παραγόντων όπως το ανθρακικό μαγνήσιο ή το πυριτικό ασβέστιο και την λεύκανση την οποία υπέστη στη συνέχεια, του έδωσαν τέτοια μορφή ώστε να μπορεί να πουληθεί και να χρησιμοποιηθεί στην αγορά.

Γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τη διαφορά μεταξύ του “καλού” και του “κακού αλατιού:

Από την αρχή της βιομηχανικής ανάπτυξης, το αλάτι που προέρχεται από τη φυσική εξάτμιση του θαλασσινού νερού έχει απογυμνωθεί από το έμφυτο περιεχόμενό του μέσω μιας διαδικασίας που καθαρίζει χημικά και το μειώνει μόνο σε νάτριο και χλωριούχο άλας. Επιπλέον, τα πρόσθετα αυξάνουν το αφύσικο προφίλ του αλατιού.

Ο οργανισμός αναγνωρίζει αυτό το χημικώς καθαρισμένο και χημικώς εμπλουτισμένο χλωριούχο νάτριο ως μια «αφύσικη» επιθετική τοξίνη και πυροδοτεί τη διαδικασία απομάκρυνσής του από το σύστημά μας. Αυτό προκαλεί μια σταθερή υπερφόρτωση στα αποβολικά μας όργανα.

Το αλάτι έχει εξαιρετικές συντηρητικές ιδιότητες καθιστώντας την νούμερο ένα επιλογή στα κονσερβοποιημένα ή “συντηρημένα” τρόφιμα. Επομένως, προσθέτοντας περισσότερο αλάτι στο ήδη αλατισμένο επεξεργασμένο φαγητό, το σώμα χρειάζεται να αντιμετωπίσει ένα μεγαλύτερο τοξικό φορτίο. Το σώμα προσπαθεί να απομονώσει την υπερβολική δόση του αλατιού μέσω μιας διαδικασίας όπου τα μόρια του νερού περιβάλλουν το χλωριούχο νάτριο για να το ιονίσουν σε νάτριο και χλωριούχο ώστε να εξουδετερωθούν. Μία από τις πηγές νερού για αυτή τη διαδικασία “εξουδετέρωσης” συμβαίνει να είναι τα κύτταρά μας και το πολύτιμο νερό των κυττάρων που καταναλώνεται. Αυτό οδηγεί σε αφυδάτωση των κυττάρων του σώματος που μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη ιστού και τελικό θάνατο κυττάρων.

Παρενέργειες του ραφιναρισμένου αλατιού:

Πίεση του αίματος: Ορισμένοι παράγοντες όπως είναι το υπερβολικό βάρος, η έλλειψη σωματικής άσκησης και ιδιαίτερα η υψηλή πρόσληψη αλατιού μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή σας πίεση, οδηγώντας σε καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια.

Εγκεφαλικό επεισόδιο: Υπάρχουν 2 τύποι εγκεφαλικών επεισοδίων: ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια, όταν κλείνεται ένα αιμοφόρο αγγείο και αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια, όταν ένα αιμοφόρο αγγείο εκρήγνυται και αιμορραγεί στον εγκέφαλο. Η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για το εγκεφαλικό επεισόδιο και το επιτραπέζιο αλάτι είναι ο κύριος παράγοντας που αυξάνει την αρτηριακή πίεση.

Στεφανιαία νόσος: Η αυξημένη πρόσληψη επιτραπέζιου αλατιού προκαλεί πάχυνση των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων, σχηματίζοντας θρόμβους, καθιστώντας τα πολύ στενά και μειώνοντας το αίμα προς την καρδιά. Οδηγεί επίσης στην πάχυνση του καρδιακού μυός, μειώνοντας την ικανότητα της καρδιάς να αντλεί αίμα γύρω από το σώμα, οδηγώντας σε καρδιακή ανεπάρκεια.

Καρκίνος του στομάχου: Το βακτήριο Helicobacter pylori (Η. Pylori) προκαλεί φλεγμονή στομάχου που εκδηλώνεται σε έλκη στομάχου και καρκίνο του στομάχου. Το επιτραπέζιο αλάτι μπορεί να βλάψει την επένδυση του στομάχου, καθιστώντας την πιο ευάλωτη στις επιπτώσεις του H. pylori. Βοηθά επίσης στην ανάπτυξη και δράση των βακτηρίων.

Οστεοπόρωση: Μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι μπορεί να προκαλέσει την απώλεια του ασβεστίου από τα οστά και την απέκκριση στα ούρα, καθιστώντας τα οστά αδύνατα, επιρρεπή στη θραύση και η υψηλή αρτηριακή πίεση απλώς επιταχύνει αυτή τη διαδικασία, επιδεινώνοντας το πρόβλημα.

Παχυσαρκία: Το επιτραπέζιο αλάτι δεν προκαλεί από μόνο του αύξηση βάρους, αλλά μας κάνει να διψάμε. Εάν τα υγρά που λαμβάνουμε είναι ζαχαρούχα αναψυκτικά, μπορούν να προκαλέσουν αύξηση βάρους λόγω της πλεονάζουσας ενέργειας και των υδατανθράκων.

Νεφρικές πέτρες και νεφρική νόσος: Τόσο η υψηλή πρόσληψη αλατιού στο τραπέζι όσο και η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορούν να προκαλέσουν υπερδιέγερση του ασβεστίου από τα νεφρά στα ούρα, οδηγώντας σε συσσώρευση ασβεστίου και συνεπώς σε πέτρες στα νεφρά. Τα άτομα με νεφρική νόσο ή τα άτομα που έχουν ευπάθεια στις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος ή πάσχουν από την ασθένεια του Chrohn θα πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση επιτραπέζιου αλατιού για να αποφύγουν την επιδείνωση της κατάστασης.

Αγγειακή άνοια: Η αγγειακή άνοια είναι μια κοινή μορφή άνοιας που επηρεάζει τη μνήμη, τη σκέψη, τη γλώσσα, την κρίση και τη συμπεριφορά. Προκαλείται από ένα αποκλεισμένο αιμοφόρο αγγείο στον εγκέφαλο, το οποίο εμφανίζεται μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο ή μια σειρά μίνι εγκεφαλικών επεισοδίων. Το επιτραπέζιο αλάτι αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου αυτής.

Κατακράτηση νερού: Το σώμα διατηρεί έως και 1,5 λίτρα πλεόνασμα νερού. Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρωσικό σύνδρομο και κίρρωση του ήπατος πρέπει να μειώσουν πολύ την καθημερινή λήψη επιτραπέζιου αλατιού. Η απώλεια νερού μειώνει επίσης το βάρος. Για το λόγο αυτό οι περισσότερες δίαιτες επιμένουν στην περιορισμένη χρήση του αλατιού!

Η ασθένεια του Ménière: Το Ménière είναι μια σπάνια ασθένεια που βλάπτει το αυτί και προκαλεί ζάλη με ναυτία, έμετο, εμβοές και απώλεια ακοής. Το επιτραπέζιο αλάτι, λόγω των ιδιοτήτων κατακράτησης υγρών, αυξάνει την πίεση στο εσωτερικό αυτί που προκαλεί και επιδεινώνει τα συμπτώματα της νόσου.

Διαβήτης: Το ραφιναρισμένο επιτραπέζιο αλάτι μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη αυξάνοντας την αρτηριακή πίεση. Η χαμηλή πρόσληψη αλατιού συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου μακροχρόνιων επιπλοκών του διαβήτη.

Εθισμός: Το επιτραπέζιο αλάτι είναι εξαιρετικά εθιστικό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο οργανισμός να το αποζητά συνεχώς και σε όλο και μεγαλύτερες ποσότητες. Παραβλέποντας την μεγάλη ποσότητα του αλατιού που περιέχεται στα επεξεργασμένα τρόφιμα, πολλοί άνθρωποι προσθέτουν κι άλλο στο φαγητό τους αισθανόμενοι ότι δεν είναι αρκετό.

Αναλάβετε δράση. Πώς να μειώσετε την πρόσληψή του.

Ξεκινήστε νωρίς.

Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να αρχίσει να αναπτύσσεται στην παιδική ηλικία και να εξαρτάται από τις έντονα αλατισμένες γεύσεις που έχουμε συνηθίσει να λαμβάνουμε από τις αρχές κιόλας της ζωής μας. Αυτό μπορεί να δυσχεράνει την απεξάρτησή μας αργότερα. Η παιδική ηλικία είναι μια σημαντική περίοδος της ζωής για να εστιάσουμε στην πρόληψη της ανάπτυξης υψηλής αρτηριακής πίεσης.

Περιορίστε το έτοιμο φαγητό

Το μεγαλύτερο μέρος του αλατιού μας προέρχεται από επεξεργασμένα έτοιμα τρόφιμα όπως κράκερς, μπισκότα, κονσερβοποιημένα τρόφιμα, δημητριακά με ζάχαρη και τρόφιμα εστιατορίων.

Ακόμη και τα επεξεργασμένα τρόφιμα που δεν μοιάζουν «αλμυρά» – όπως τα δημητριακά που καταναλώνουμε στο πρωινό μας, μπορεί να έχουν εκπληκτικά υψηλά επίπεδα νατρίου. Επιπλέον, τα τρόφιμα που τρώγονται πολλές φορές την ημέρα, όπως το ψωμί, μπορούν να αυξήσουν την πρόσληψη νατρίου, ακόμη και αν η περιστασιακή και μεμονωμένη κατανάλωσή τους δεν ανεβάζει το νάτριο στον οργανισμό.

Μαγειρέψτε οι ίδιοι τα γεύματά σας.

Αντί να τρώτε επεξεργασμένα τρόφιμα και γεύματα εστιατορίων, επικεντρωθείτε στο μαγείρεμα με φρέσκα υλικά. Το μαγείρεμα με φρέσκα μη επεξεργασμένα συστατικά σάς επιτρέπει να ελέγχετε την ποσότητα αλατιού (εάν υπάρχει) που αποφασίζετε να προσθέσετε στα γεύματά σας.

Στην πραγματικότητα, περισσότερο από το 40% του νατρίου προέρχεται από τους ακόλουθους τύπους τροφίμων:

Ψωμιά και σφολιατοειδή

Αλλαντικά και ωριμασμένα κρέατα, όπως συσκευασμένo ζαμπόν ή γαλοπούλα

Νωπά και επεξεργασμένα πουλερικά

Έτοιμες σούπες, πίτσες, προμαγειρεμένα και συσκευασμένα γεύματα όπως πχ πιάτα έτοιμων ζυμαρικών και σάλτσες

Σάντουιτς και τυριά

Σνακ όπως τσιπς, κουλουράκια και ποπ κορν, μπισκότα κλπ

Η επιλογή τροφίμων με χαμηλότερο νάτριο δεν σημαίνει απώλεια γεύσης. Τα ανθρώπινα επίπεδα γεύσης δεν είναι αρκετά ευαίσθητα για να παρατηρήσουν μια μικρής τάξεως μείωση του αλατιού (περίπου δηλαδή 30%), και για πολλούς τύπους τροφίμων αυτή η μείωση του αλατιού δεν θα γίνει αισθητά αντιληπτή. Αυτό σημαίνει ότι εμείς οι ίδιοι στο σπίτι μας αλλά και οι επαγγελματίες σεφ και η βιομηχανία τροφίμων μπορεί εύκολα να πραγματοποιήσει σημαντικές μειώσεις του αλατιού στα τρόφιμα με ελάχιστη επίδραση στη γεύση.

Φάτε μικρότερες ποσότητες αλμυρών τροφίμων

Δεν χρειάζεται να εξαλείψουμε εντελώς τα αγαπημένα τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε αλάτι, όπως για παράδειγμα την κινέζικη σάλτσα σόγιας, τα τουρσιά και τα παστά ψάρια ή τα αλμυρά τυριά και τις ελιές. Πρέπει όμως να μάθουμε να απολαμβάνουμε αυτά τα τρόφιμα σε μικρότερες ποσότητες.

Ανακαλύψτε εναλλακτικές λύσεις για τη διατροφή σας.

Τα υποκατάστατα του αλατιού, συμπεριλαμβανομένων των βοτάνων και των μπαχαρικών, καθώς και τα εσπεριδοειδή όπως το λεμόνι, μπορούν να δώσουν περισσότερη γεύση με λιγότερο νάτριο. Για παράδειγμα, τα εσπεριδοειδή και το αλάτι ενεργοποιούν τους ίδιους αισθητήρες γεύσης, ώστε εκεί που χρησιμοποιούμε το λεμόνι, μπορούμε να μειώσουμε το αλάτι.

Επίσης μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε περισσότερα βότανα, μπαχαρικά και μυρωδικά στο φαγητό μας, δίνοντάς του ένταση και επισκιάζοντας την απουσία ή την μείωση του αλατιού.