Στην ερώτηση “πόσος κόσμος σε αυτόν τον πλανήτη έχει κάνει δίαιτα έστω και μια φορά στην ζωή του”, δεν μπορεί να απαντήσει κανείς με βεβαιότητα, σίγουρα πάντως ο αριθμός είναι μεγάλος!
Οι περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι, από μόνες τους οι δίαιτες δεν έχουν αποτέλεσμα για μακροχρόνια απώλεια βάρους, όπως θα θέλαμε. Στις περισσότερες μάλιστα από αυτές, μόνο ένα μικρό ποσοστό των ανθρώπων καταφέρνει να χάσει βάρος και να το διατηρήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Επίσης, σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Clinical Nutrition,το 80% των ατόμων που κάνουν δίαιτα μόνοι τους, αποτυγχάνουν παταγωδώς!
Γιατί αποτυγχάνουμε όμως να χάσουμε βάρος ακόμα και να το διατηρήσουμε, χωρίς την βοήθεια ενός ειδικού;
Φταίνε οι παλιές μας συνήθειες από τις oποίες δεν μπορούμε εύκολα να αποκοπούμε; Ευθύνεται το περιβάλλον που δεν μας παρέχει την απαιτούμενη στήριξη, μήπως το σώμα μας προβάλλει αντίσταση στο χάσιμο των κιλών, “κολλάει” ο μεταβολισμός μας ή μήπως τελικά εμείς οι ίδιοι διαλέγουμε κάθε φορά λανθασμένες μεθόδους και τεχνικές για να επιτύχουμε το στόχο μας;
Ποια είναι τα λάθη λοιπόν που κάνουμε και μας οδηγούν εν τέλει σε έναν φαύλο κύκλο διακοπτόμενης και συνεχούς δίαιτας που τις περισσότερες φορές μόνο εξάντληση και απογοήτευση μπορούν να επιφέρουν;
1.Ακολουθούμε λανθασμένες δίαιτες. Όταν ακολουθούμε μονοφαγικές ή αποτοξινωτικές δίαιτες για μεγάλα χρονικά διαστήματα ο οργανισμός στερείται απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, δημιουργείται κόπωση, ζαλάδες και αίσθημα ατονίας. Η κόπωση αυτή με την σειρά της δημιουργεί εξάντληση στον οργανισμό με αποτέλεσμα… να παρατήσουμε γρήγορα την προσπάθεια απώλειας βάρους. Η έλλειψη ασβεστίου, σιδήρου, πολύτιμων βιταμινών και ιχνοστοιχείων που το σώμα μας δεν μπορεί να αποθηκεύσει αλλά τα εξασφαλίζει μόνο μέσω της τροφής είναι μερικές από τις αρνητικές επιπτώσεις μιας στερητικής δίαιτας στην υγεία μας. Η έλλειψη των παραπάνω σχετίζεται με την εμφάνιση σιδηροπενικής αναιμίας, οστεοπενίας ακόμα και διαβήτη, στο μέλλον. Επίσης, για όλους αυτούς που πιστεύουν ότι ο λόγος που δεν χάνουν βάρος είναι αποτέλεσμα του \”χαμηλού μεταβολισμού\” τους ήρθε η ώρα να τους επιβεβαιώσουμε.Μια στερητική δίαιτα και όχι ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής μπορεί να μειώσει τον μεταβολικό μας ρυθμό. Όταν ο οργανισμός στερείται μπαίνει σε φάση άμυνας μειώνοντας τον μεταβολισμό μας. Ουσιαστικά, ελαττώνει το ποσό των θερμίδων που χρειάζεται καθημερινά, καίει λιγότερο για να εξασφαλίσει την απαιτούμενη ενέργεια που χρειάζεται μόνο για τις βασικές του λειτουργίες και η απώλεια βάρους γίνεται ακόμα πιο δύσκολη.
2.Παραλείπουμε γεύματα πιστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα χάσουμε πιο γρήγορα βάρος. Η νοοτροπία του «με αυτήν την δίαιτα έχασα 4 κιλά άρα αν τρώω τα μισά από αυτά που αναγράφονται θα χάσω περισσότερο βάρος» φαίνεται πως δεν έχει εξαλειφθεί στις μέρες μας. «Μέγα» λάθος! Οι έρευνες δείχνουν ότι το σώμα μας έχει ανάγκη από θερμίδες κάθε 3 με 4 ώρες για να λειτουργεί σωστά και να \”κάψει πιο εύκολα τις θερμίδες που λαμβάνει.Τα μικρά γεύματα κάθε 3-4 ώρες ενεργοποιούν τη διαδικασία της πέψης και οι θερμίδες, επειδή διαχέονται σωστά με σταθερό ρυθμό μέσα στην ημέρα, καίγονται ευκολότερα. Με την παράλειψη γευμάτων το μόνο που θα καταφέρουμε είναι η υπερ-πρόσληψη θερμίδων σε ένα και μόνο γεύμα με αποτέλεσμα την απορύθμιση της την σταδιακή αύξηση βάρους.
Ακόμη και αν στηριχθούμε σε μια δίαιτα που ακολουθούσαμε στο παρελθόν και είναι γραμμένη από το χέρι ενός ειδικού βλέπουμε ότι δεν χάνουμε βάρος ή τουλάχιστον δεν χάνουμε με τον ίδιο ρυθμό και στον ίδιο χρόνο όπως στο παρελθόν. Αυτό συμβαίνει διότι το διαιτολόγιο δεν ανταποκρίνεται στις τωρινές ανάγκες του οργανισμού μας και ο μεταβολισμός μας πιθανόν να έχει αλλάξει με το πέρασμα του χρόνου. Για την σωστή και σίγουρη απώλεια βάρους χρειάζεσαι εκ νέου υπολογισμός των θερμιδικών μας αναγκών σύσταση διατροφικού σχήματος.
Πολύ συχνά παρατηρείται η αποφυγή ενός ολόκληρου γεύματος και συνήθως είναι το πρωινό γεύμα καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι σκόπιμα το παραλείπουν πιστεύοντας πως το ποσό των θερμίδων που εξοικονομούν μπορούν να το εκμεταλλευτούν τρώγοντας περισσότερο φαγητό το βράδυ. Το πρωινό είναι το σημαντικότερο γεύμα της ημέρας. Σύμφωνα με έρευνες η παράλειψη του πρωινού γεύματος σχετίζεται με μεγαλύτερη αύξηση του βάρους μας και όχι το αντίθετο.
3.Δεν κάνουμε τους σωστούς συνδυασμούς με αποτέλεσμα να πεινάμε πιο γρήγορα. Όπως και στις μονοφαγικές δίαιτες (που συνήθως αποτυγχάνουν) έτσι και εδώ φαίνεται πως δεν αδυνατίζουμε αν φάμε μόνο δυο κρακεράκια για απογευματινό αλλά όταν φάμε μια χούφτα ξηρών καρπών με ένα αποξηραμένο φρούτο. Πως γίνεται αυτό; Αφού στην δεύτερη περίπτωση τρώμε παραπάνω; Γίνεται, διότι στην πρώτη περίπτωση καταναλώνουμε ένα μόνο τρόφιμο και δεν υπάρχει καμία ποικιλία, το τρόφιμο αυτό αποτελείται από απλούς υδατάνθρακες με αποτέλεσμα οι υδατάνθρακες αυτοί να διασπαστούν και να χρησιμοποιηθούν πολύ ταχύτερα από τον οργανισμό μας και κατά συνέπεια να πεινάσουμε γρηγορότερα. Στην δεύτερη περίπτωση δίνουμε στον οργανισμό μας λιπαρά οξέα, πρωτεΐνες και φυτικές ίνες που μας χορταίνουν καλύτερα αποφεύγοντας έτσι ένα ακόμα \”τσιμπολόγημα\”.
4.Δεν φτάνει μόνο ένα πρόγραμμα διατροφής. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που ανεβοκατεβάζουν διαρκώς τον δείκτη της ζυγαριάς έχει κάνει πάνω από 5 φορές στην ζωή του δίαιτα και καμία από αυτές δεν έχει ακολουθήσει παράλληλα ένα πρόγραμμα άσκησης. Η συμμόρφωση σε ένα ισορροπημένο διατολόγιο και η ταυτόχρονη άσκηση είναι η σίγουρη μέθοδος με την οποία θα καταφέρουμε να ενεργοποιήσουμε τον μεταβολισμό μας, θα αυξήσουμε τις καύσεις μας και θα χάσουμε ευκολότερα βάρος. Ακόμη και αν ο δείκτης της ζυγαριάς κολλήσει μετά από ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα διατροφής, η άσκηση θα μας βοηθήσει να επανέλθουμε γρηγορότερα και να διατηρήσουμε το νέο σας βάρος για μεγαλύτερο διάστημα.
5. Δεν μπορούμε εύκολα να ξεχωρίσουμε το υγιεινό που φαίνεται από αυτό που είναι στην πραγματικότητα υγιεινό. Στην προσπάθεια μας να χάσουμε βάρος στρεφόμαστε στην υγιεινή διατροφή. Κατά πόσο όμως οι επιλογές μας είναι οι σωστές;
Για παράδειγμα, κόβουμε τα γλυκά και τα αναψυκτικά καθώς όλοι ξέρουμε ότι περιέχουν ζάχαρη και δυσχεραίνουν την προσπάθεια μας να χάσουμε τα περιττά κιλά. Και έτσι αγοράζουμε κάθε λογής «υγιεινή» και ταυτόχρονα «light» τροφή που βρίσκουμε στο super market αντικαθιστώντας τα αναψυκτικά με χυμούς φρούτων όπως ένας συσκευασμένος χυμός που γράφει τη λέξη «νέκταρ». Και εδώ πέφτουμε στην παγίδα των \”υγιεινού-φυσικού\” χυμού. Οι χυμοί με αυτήν την σήμανση δυστυχώς για τους ανυποψίαστους είναι κυρίως συμπυκνωμένοι χυμοί φρούτων με πρόσθετη ζάχαρη. Συνεχίζοντας την προσπάθεια αντικατάστασης των ανθυγιεινών τροφίμων με τα πλέον υγιεινά αφήνουμε τα πατατάκια στην άκρη και βάζουμε στο καλάθι μας τροφές με «χαμηλά λιπαρά». Και εδώ συναντάμε μια άλλη παγίδα, την παγίδα των \”light\” προϊόντων. Μη γνωρίζοντας την σωστή ανάγνωση της ετικέτας τροφίμων καταλήγουμε να λαμβάνουμε λιγότερο λίπος από ορισμένα “light” τρόφιμα αλλά περισσότερο αλάτι, μπορεί και ζάχαρη… και αυτό γιατί; Διότι αρκετά τρόφιμα τα οποία στερούνται το λίπος που είχαν στην φυσική τους μορφή χάνουν την γεύση τους η οποία ενισχύεται με άλλα συστατικά ώστε να γίνει αρεστό στον καταναλωτή. Τέτοια συστατικά είναι το αλάτι ή αλλιώς νάτριο και η ζάχαρη ή αλλιώς πρόσθετη γλυκαντική ύλη.
6.Δεν υπάρχει δέσμευση-στόχος. Οι περισσότεροι άνθρωποι που μπαίνουν στην διαδικασία δίαιτας έχουν ξαναμπεί στην ίδια διαδικασία αρκετές φορές στο παρελθόν. Ο λόγος που ξεκινούν για μια ακόμη φορά μια δίαιτα δεν είναι καθορισμένος ούτε έχουν βάλει ως στόχο ένα νούμερο στην ζυγαριά. Συνήθως ξεκινούν με την φράση θέλω να χάσω 3-4 κιλά για να χωράω στα ρούχα μου, θέλω να βρω μια καινούρια δουλειά ή έχω να πάω σε έναν γάμο. Όταν ο χρόνος που θέσαμε ως στόχο περάσει το αποτέλεσμα είναι να ξαναπάρουμε το βάρος που χάσαμε.
7.Δεν έχουμε μέτρο. Και αυτό γιατί δεν μπορούμε να μπούμε απόλυτα στην φιλοσοφία μιας δίαιτας όπως μπαίνει ένας ειδικός. Άλλες φορές μπορεί να είμαστε πολύ αυστηροί με τον αυτό μας και να κάνουμε απότομες αλλαγές στην διατροφή μας και άλλες να δίνουμε λιγότερη βαρύτητα στο θερμιδικό περιεχόμενο των τροφίμων που προτιμούμε. Οι απότομες αλλαγές στις συνήθειές μας όπως και στην διατροφή μας συνήθως δεν έχουν και την αναμενόμενη κατάληξη.Η αυστηρότητα μιας δίαιτας επιφέρει κούραση, νεύρα και γρήγορη εγκατάλειψη του στόχου. Τα περισσότερα άτομα με παραπανίσια κιλά βρίσκονται σε μια συνεχή μάχη με τα κιλά τους και το σώμα τους. Αυτή η συνεχής μάχη είναι εξαντλητική και δημιουργεί εμμονή με ορισμένα “απαγορευμένα” τρόφιμα.Όσο πιο ακραίο είναι το σχήμα που ακολουθείται τόσο πιο γρήγορα εγκαταλείπεται ο στόχος και η εξουθένωση του ατόμου εκφράζεται με επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας. Το σενάριο που μόλις περιγράψαμε συνοδεύεται από την αναμενόμενη γρήγορη απώλεια και επαναπρόσληψη του χαμένου βάρους.Οι επαναλαμβανόμενες αυξομειώσεις του βάρους επιδρούν αρνητικά, όχι μόνο στην ψυχική διάθεση, αλλά και στον μεταβολισμό μας. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι κάθε φορά που προσλαμβάνουμε το χαμένο μας βάρος αλλάζει η σύσταση του σώματος καθώς γίνεται μεγαλύτερη αποθήκευση λίπους, γεγονός που συνδέεται με την μείωση του μεταβολικού μας ρυθμού.
8.Δεν ξέρουμε να τρώμε. Το κουλουράκι το πρωί με τον καφέ μας ΔΕΝ είναι πρωινό. Το πρωινό γεύμα θα πρέπει να αποτελείται από πρωτεΐνες υδατάνθρακες και λίπη. Δηλαδή γαλοπούλα ή αυγό, δημητριακά ολικής άλεσης,χυμό ή φρούτο, γάλα ή μπάρες δημητριακών. Έστω ότι δεν τα καταφέραμε και τόσο καλά με το πρωινό και πάμε στο βραδινό. Το βραδινό θα πρέπει να είναι ελαφρύ και στο μυαλό μας αποτελείται από σαλάτα και πρωτεΐνη. Το σύνηθες… μια cesaers. Και ενώ στο μυαλό μας εμείς στερηθήκαμε το σουβλάκι για να φάμε την «διαιτητική σαλάτα» πήραμε τριπλάσιες θερμίδες από αυτές που θα παίρναμε αν τρώγαμε 3 σουβλάκια. Πως έγινε αυτό; Με 6-8 κουταλιές ελαιόλαδο στην σαλάτα μας, “extra” σως με μαγιονέζα, κρουτόν και το μόνο διαιτητικό στη όλη σαλάτα εν τέλει ήταν το μαρούλι.
9. Η ανθρώπινη φύση. Όπως τα ζώα έτσι και ο άνθρωπος θέλει κάποιον να ηγείται, κάποιον που να τον ακολουθεί και να μπορεί να αποδώσει σε αυτόν τα εύσημα μια επιτυχίας ή τις κυρώσεις μιας αποτυχίας. Με τη βοήθεια του διαιτολόγου, έχει βρεθεί ότι έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας, αφού λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό ως ο …μπαμπούλας που θα μας ζυγίσει στο επόμενο ραντεβού. Αυτό πρακτικά σημαίνει μεγαλύτερη προσκόλληση στις οδηγίες.
Αν έστω και μια από τις παραπάνω αιτίες αποτυχίας της δίαιτας σας συνάδει με μια δική σας ιστορία στην προσπάθεια ρύθμισης του βάρους σας κρίνεται σκόπιμο την επόμενη φορά που θα σκεφτείτε να ξεκινήσετε μόνοι σας μια νέα δίαιτα να ζητήσετε πρωτίστως την γνώμη ενός ειδικού. Είναι ο μόνος που μπορεί αν σας δώσει τις σωστές κατευθυντήριες γραμμές ώστε να αποφύγετε μια ακόμη απογοήτευση και ψυχική-σωματική εξάντληση. Το σχέδιο της απώλειας βάρους θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν μια νέα εμπειρία μέσα από την οποία θα μάθουμε να τρώμε σωστά και θα αποκτήσουμε το ιδανικό μας βάρος με τον πλέον φυσικό και υγιεινό τρόπο. Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να διατηρήσουμε το βάρος αυτό για καιρό και θα αγαπήσουμε τον εαυτό μας, όχι μόνο για το είδωλό του στον καθρέφτη αλλά για την δύναμη και την θέληση του να επιτύχει το μέχρι τώρα… ακατόρθωτο!
Βιβλιογραφία
Dariush Mozaffarian, M.D.Changes in Diet and Lifestyle and Long-Term Weight Gain in Women and Men.N Engl J Med 2011; 364:2392-2404June 23, 2011.
Donnelly JE et al. The role of exercise for weight loss and maintenance. Best Pract Res Clin Gastroenterol. 2004 Dec;18(6):1009-29.
Long-term weight loss maintenance. Am J Clin Nutr July 2005vol. 82 no. 1 222S-225S
Rutten GM et al. The contribution of lifestyle coaching of overweight patients in primary care to more autonomous motivation for physical activity and healthy dietary behaviour: results of a longitudinal study.Int J Behav Nutr Phys Act. 2014 Jul 16;11(1):86.
USDA. United Stages Dipartment of Agriculture. American Adults are Choosing Healthier Foods, Consuming Healthier Diets.Release No. 0008.14.
